Nieuwe tentoonstelling ‘IJzerkoekenijzer by Hans Muller’ in Stedelijk Museum Coevorden

De tentoonstelling ‘IJzerkoekenijzer by Hans Muller’ stond gepland op 8 november 2020. In verband met de situatie omtrent het coronavirus kon deze helaas op dat moment niet doorgaan. De nieuwe datum voor de start van de tentoonstelling is reeds bekend: woensdag 25 november 2020. De tentoonstelling zal te zien zijn tot en met 28 maart 2021.

Aanleiding
Vol enthousiasme bezocht de Rotterdamse kunstenaar Hans Muller ruim een jaar geleden het Stedelijk Museum Coevorden. Van de gemeente Coevorden had hij al opdracht gekregen om twee kunstwerken te realiseren voor het stationsgebied. Zijn interesse in de geschiedenis van Coevorden en zijn treffende vertaling ‘van vroeger-naar-nu’ in opvallende kunstwerken waren voor de museumdirectie aanleiding om hem te vragen een ontwerp te maken voor een ouderwets, maar toch nieuw ijzerkoekenijzer. In 2020 is het 250 jaar geleden dat het IJzerkoekenoproer plaatsvond, een mooie aanleiding voor een tentoonstelling over Hans Muller én het IJzerkoekenoproer.

IJzerkoekenoproer
Op 22 december 1770 verzocht de kerkenraad om een eind te maken aan de traditie van het volk om op Nieuwjaarsdag langs de huisdeuren te trekken en zo de bewoners een voorspoedig Nieuwjaar te wensen. Bij die gelegenheid werden vanouds zogenaamde ijzerkoeken, in de volksmond knieperties genoemd, uitgedeeld. Dit zijn platte ronde koekjes, die met een wafelijzer boven het vuur zijn gebakken. Even traditioneel was echter de alcoholische versnapering die daar meestal bij behoorde. De kerkbestuurders zagen deze gewoonte met lede ogen aan omdat het vaak kwam tot openbare dronkenschap. Ook kregen burgers soms scheldwoorden te horen, als zij zich aan dit ritueel onttrokken.

Op oudejaarsdag trok het straatvolk in groten getale op naar het oude Raadhuis in de Kerkstraat waar de stadsbestuurders in spoedvergadering bijeen waren. Op straat voor het gebouw werd luidruchtig  geprotesteerd tegen het verbod op het oude gebruik van het ‘nieuwjaarslopen’. De stemming onder de meute werd steeds grimmiger en daar werd spoedig gesmeten met stokken en stenen. De verschrikte raadsleden durfden het gebouw niet te verlaten en riepen tenslotte gewapende geleide in van het garnizoen in om hun woningen heelhuids te bereiken. Onderweg klemden de verontwaardigde wafelbaksters nog de lange jaspanden van de ontstelde stadsbestuurders tussen hun wafelijzers. Het verbod werd daarop direct ingetrokken.

Over Hans Muller
Het kan geen toeval zijn dat Hans Muller (1956) jarig is op 22 december, de dag waarop het verhaal van het IJzerkoekenoproer begon. Behalve kunstenaar en docent geluid en autonome kunst aan de Gerrit Rietveld Academie, is hij ook een begenadigd componist en theatermaker. Muller zoekt in zijn werk naar een connectie tussen oud en nieuw. Hierin ligt ongetwijfeld ook zijn drijfveer om de Coevordense historie te vertalen naar eigentijdse kunstwerken waarbij hij veelal kiest voor één basismotief die op bepaalde wijze wordt herhaald. Het ijzer van Muller wordt net als de traditionele ijzerkoekenijzers van gietijzer gemaakt, maar het vervaardigingsproces en het ontwerp is totaal anders.

De Vonkenwand en de Viraal-spiraal
Eind februari 2020 vond de onthulling plaats van het kunstwerk de ‘Vonkenwand’ in de nieuwe tunnel bij het station in Coevorden. De tunnel wordt verlicht met een reeks uiteenspattende ‘vonken’ in verschillende stervormen. Ze verwijzen naar het gewelddadige optreden van Bisschop Bernhard van Galen, oftewel Bommend Berend, en de vele bommen die hij op Coevorden afvuurde in 1673 in de hoop de stad terug te veroveren.

De Viraal-spiraal is in juni 2020 geplaatst aan de westzijde van het station. Als basisvorm heeft Muller gekozen voor de stervormige vestinggracht van Coevorden. Door deze in spiraalvorm te herhalen en vanuit het midden uit te rekken, lijkt de geschiedenis van Coevorden zich als een appelschil te ontrafelen.

Van zowel de Vonkenwand als de Viraal-spiraal zijn in deze tentoonstelling verschillende schetsen en modellen te zien. Nieuwsgierig geworden? Een wandeling naar de kunstwerken duurt ongeveer tien minuten en is zeker de moeite waard.

Reserveren is verplicht, alsook het dragen van een mondkapje voor personen van 13 jaar of ouder. Reserveer uw ticket via www.museumcoevorden.nl.

Bron afbeelding: website van Hans Muller. Foto gemaakt door Hans Muller (2020).